Ellis Island: Μιλώντας στους μαθητές μας για την μετανάστευση και την προσφυγιά, από την σκοπιά του Έλληνα μετανάστη

Πρόταση διδασκαλίας – υλικό επεξεργασίας για την ταινία μικρού μήκους «Ellis island», της Αιμιλίας Τσαγκαράτου

Το νησί Έλλις (Ellis Island), στ’ ανοιχτά του Μανχάταν, υπήρξε ο κύριος σταθμός υποδοχής των μεταναστών που έφταναν στην Αμερική, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη, από τα τέλη του 19ου αιώνα και κατά την διάρκεια του πρώτου μισού του 20ου.

Τον Νοέμβριο του 2015 βγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες η ταινία μικρού μήκους του JR «Εllis», με πρωταγωνιστή τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο, ως φόρος τιμής στα εκατομμύρια των μεταναστών που πέρασαν τις πύλες του νησιού, προσδοκώντας μια καλύτερη ζωή από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Σε μια περίοδο που εκατομμύρια άνθρωποι φεύγουν από τις πατρίδες τους κυνηγημένοι από την φτώχεια και τον πόλεμο, που στήνονται ξανά στρατόπεδα συγκέντρωσης διαλογής τους και φράχτες ανά την Ευρώπη, η ιστορία του Ellis Island αποκτά τραγική επικαιρότητα. Γιατί δεν ήταν απλά ένα πέρασμα προς την Αμερική. Ήταν το νησί «των δακρύων και του φόβου» όπως περιγράφεται από Έλληνες μετανάστες που πέρασαν από αυτό, ήταν ο τόπος που για 70 περίπου χρόνια λειτούργησε  ως «face control» για τους υποψήφιους Αμερικανούς υπηκόους, αφού με βάση την νομοθεσία του τότε Αμερικανικού κράτους έδιναν άδεια εισόδου  μόνο σε εκείνους τους μετανάστες που θα μπορούσαν να  φανούν χρήσιμοι για την οικονομία. (Σύμφωνα με το άρθρο 2 του νόμου του 1907, έμπαιναν σοβαροί περιορισμοί: «Αι ακόλουθοι τάξεις αποκλείονται εκ των Ηνωμένων Πολιτειών: οι ηλίθιοι, οι ασθενείς το πνεύμα, οι επιληπτικοί, οι φρενοβλαβείς, οι επαίται, οι σωματικώς ελαττωματικοί, οι καταδικασθέντες επί κακουργήματι, οι πολύγαμοι, οι αναρχικοί, γυναίκαι ερχόμεναι δι΄ ανηθίκους σκοπούς, κ.α.» [Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων]).

Με αφορμή λοιπόν την ταινία είναι μια ευκαιρία να ανοίξουμε την συζήτηση στις τάξεις μας, για να μάθουν οι μαθητές μας πως εκατομμύρια Έλληνες υποβλήθηκαν σε παρόμοιες δοκιμασίες με αυτές που περνούν τώρα οι πρόσφυγες και οι μετανάστες που θαλασσοπνίγονται στα νερά του Αιγαίου. Γιατί, όπως λέει και ο Bruce Springsteen στο τραγούδι του που παραθέτουμε πιο κάτω, «τα χέρια που έχτισαν αυτή την χώρα πάντα προσπαθούσαμε να τα κρατήσουμε μακριά».

 

Το αφιέρωμα – πρόταση διδασκαλίας περιλαμβάνει:
1. Την ταινία μικρού μήκους «Ellis», με ελληνικούς υπότιτλους και με λίγες πληροφορίες για την ταινία.
2. Την ταινία μικρού μήκους «Ellis» χωρίς υπότιτλους (και με την αφήγηση του Ρόμπερτ ντε Νίρο, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο μάθημα των αγγλικών στις μεγάλες τάξεις ως άσκηση listening ή και ως άσκηση reading .)
3. Ένα φιλμάκι 3,5 λεπτών, αυθεντικό, του 1906, το οποίο δείχνει μία ομάδα μεταναστών μετά τον έλεγχο να επιβιβάζεται στο πλοίο και μία καινούρια ομάδα που αποβιβάζεται και κατευθύνεται προς το νοσοκομείο για τον έλεγχο.
4. Μια μικρή ιστορική αναδρομή και περιγραφή των συνθηκών κάτω από τις οποίες ζούσαν οι μετανάστες στο νησί.
5. Δύο τραγούδια: α) το «American Land» του Bruce Springsteen (βίντεο, στίχοι στα αγγλικά και μεταφρασμένοι στα ελληνικά, β) «Στην Αμερική», του Θανάση Παπακωνσταντίνου.
6. Πληροφορίες για την αναζήτηση μεταναστών στις Η.Π.Α. τα χρόνια 1892 – 1924.
7. Φωτογραφικό υλικό από ταξίδι μεταναστών προς τις Η.Π.Α. στις αρχές του 20ου αιώνα και από τους ελέγχους που γίνονταν στο Έλλις Άιλαντ.
8. Φωτογραφίες από την εικαστική παρέμβαση του Γάλλου καλλιτέχνη JR (αυτού που επιμελήθηκε και την ταινία για το νησί) πάνω στο εγκαταλελειμμένο νοσοκομείο του Έλλις Άιλαντ

________________________________________________________

1. ELLIS – Robert de Niro (με ελληνικούς υπότιτλους)

Στο μικρό νησάκι, πάνω στο οποίο βρίσκεται κτισμένο το Άγαλμα της Ελευθερίας, διαδραματίστηκαν άπειρες ιστορίες ανθρώπινου πόνου και ανεκπλήρωτων ελπίδων, αφού ουσιαστικά χρησίμευσε ως το «φίλτρο» για να λάβουν οι μετανάστες την πολυπόθητη άδεια παραμονής και εργασίας τους στις ΗΠΑ, ένα όνειρο που απέκτησε μεγάλες διαστάσεις στις αρχές του 20ού αιώνα, όπου η Αμερική φάνταζε σαν την γη της επαγγελίας.
Στο φιλμ μικρού μήκους του JR, ο Robert De Niro ενσαρκώνει έναν από τους εκατομμύρια μετανάστες που βρέθηκαν στο Ellis Island Immigrant Hospital, στο νοσοκομείο που από το 1902 που ξεκίνησε τη λειτουργία του πέρασαν τουλάχιστον 1,2 εκατομμύρια μετανάστες, πολλοί από τους οποίους δεν κατάφεραν ποτέ να φτάσουν στον προορισμό τους, εξαιτίας των ασθενειών που μάστιζαν τον πληθυσμό της εποχής.
Μέσα στο επιβλητικό και ερειπωμένο πια Ellis Island Immigrant Hospital, o JR χρησιμοποιεί τα installations, που κατασκεύασε από φωτογραφίες πραγματικών μεταναστών της εποχής, ως φυσικό σκηνικό για την πλοκή του φιλμ, με τον Robert De Niro στον ρόλο του αφηγητή της δραματικής ιστορίας εκατομμυρίων ανθρώπων που άφησαν τον τόπο τους για μια καλύτερη ζωή και ένα υποσχόμενο -αν και αβέβαιο- μέλλον. (Πληροφορίες από το didee.gr.)

 

2. ELLIS – Robert de Niro (χωρίς υπότιτλους)

Η αφήγηση του Robert de Niro (αγγλικό κείμενο)

 

3. Ellis Island 1906 (αυθεντικό φιλμάκι 3,5 λεπτών)

.

4. Μικρή ιστορική αναδρομή

Κατεβάστε το έγγραφο από εδώ!

.

5. «American Land» του Bruce Springsteen

Οι στίχοι του τραγουδιού στα αγγλικά
Οι στίχοι του τραγουδιού μεταφρασμένοι στα ελληνικά

 

«Στην Αμερική», του Θανάση Παπακωνσταντίνου

 

6. Βρείτε τους μετανάστες συγγενείς σας

Το www.ellisisland.org είναι αμερικανικός ιστότοπος, ο οποίος λειτουργεί από το 2001. Περιλαμβάνει, σε μία τεράστια βάση δεδομένων, 22 εκατομμύρια ονόματα από ανθρώπους κάθε χώρας και φυλής που μετανάστευσαν στις Η.Π.Α. κατά το διάστημα 1892 – 1924. Μέσω της ψηφιοποίησης των αμερικανικών αρχείων μετανάστευσης και της εφαρμογής στο www.ellisisland.org, ο καθένας πλέον μπορεί να εντοπίσει συγγενείς του που πριν χρόνια μετανάστευσαν στις Η.Π.Α. και πέρασαν από την «διαλογή» του Ellis.
Θα είχε πολύ ενδιαφέρον αν εμείς και οι μαθητές μας εντοπίζαμε τους προγόνους μας που πέρασαν από το νησί.

 

7. Φωτογραφικό υλικό

Επιβίβαση στο καράβι που θα τους μεταφέρει στην γη της επαγγελίας…

 

Το «Majestic», μεταφέροντας χιλιάδες ελπίδες

 

Μέσα στο καράβι 

 

Φτάνοντας στην γη που ονειρεύτηκαν…

 

Το Ellis Island τότε

 

Αποβίβαση και γραμμή για το νοσοκομείο όπου θα γίνουν οι έλεγχοι

 

Στην αναμονή για τις εξετάσεις

 

Η αίθουσα της καταγραφής

 

Η καταγραφή των στοιχείων…

 

…και ο έλεγχος.

 

Έτοιμοι, για να ψάξουν το όνειρο…

 

Το Ellis Island σήμερα

 

8. UNFRAMED ELLIS ISLAND

Το UNFRAMED ELLIS ISLAND είναι μία εικαστική παρέμβαση από τον Γάλλο καλλιτέχνη JR πάνω στο εγκαταλελειμμένο νοσοκομείο του νησιού Έλλις, που έχει ως στόχο να κρατήσει ζωντανή την μνήμη του νησιού, σημείου εισόδου στις Η.Π.Α. εκατομμυρίων μεταναστών, στις αρχές του 20ου αιώνα.
Οι παρακάτω φωτογραφίες έχουν τραβηχτεί μέσα και γύρω από το νοσοκομείο εκατό περίπου χρόνια πριν.
Πατήστε στην εικόνα, για να τις δείτε:

Οι περισσότερες φωτογραφίες του φωτογραφικού υλικού είναι από το «Σαν σήμερα».
Εκτός από το βασικό υλικό της Αιμιλίας Τσαγκαράτου, πήραμε πληροφορίες και από:
didee.gr, www.saveellisisland.org, www.jr-art.net, www.nytimes.com.